Karaciğer Nakli

Kadavradan  karaciğer naklinde alıcıdaki cerrahi işlemler nasıl ilerler?

Alıcı nakli 3,5-4 saate bitebileceği gibi 18-20 saat süren ameliyatlar da vardır. İçerde ne ile karşılaşılacağını önceden bilmek mümkün değildir. Örneğin, karın icinde yoğun varisleri olan, ana damarlarında tıkanması bulunan, ileri derecede pıhtılaşma sorunu olan, daha önce ameliyatlar geçirmiş düşkün hastalarda hem hastalıklı karaciğerin çıkarılması zor ve kanamalı olmakta, hem de yeni gelen karaciğerin takılması işlemi sancılı ve uzun olmaktadır. Fırtınalı bir ortama nakledilen yeni karaciğerin kendini toplaması, çalışmaya başlaması gecikmekte ve bazen hiç çalışmayabilmektedir. Karaciğer, kanın pıhtılaşması için gereken elemanları ürettiği için çalısmayan karaciğer kanın sürekli sızması ve kaybedilmesi anlamına gelir. Ne kadar çok kan verilirse, ameliyat sonrası da akciğer sorunları o kadar artar ve bir kısır döngüye girilir. Bu nedenle cerrahlar, hastaların henüz nisbeten iyi oldukları dönemlerde bu ameliyata girmelerini tercih ederler. İyi durumda bir hastanın karaciğerinin, yeterli hacimde ve sağlıklı bir yeni karaciğerle değiştirilmesi son derece rahat bir ameliyat süreci, hızla iyileşme ve erkenden taburculuk demektir.

Nakil işlemi, hastalıklı karaciğerin çıkarılması ile başlar. Çıkarılan karaciğerin yerine konacak olan yeni karaciğerin tam ya da parça olmasına göre cerrahi teknik değişebilir ancak böbrek naklinden farklı olarak karaciğer naklinde yeni karaciğer eskisinin boşalttığı yere konur.

Karaciğere 2 damar sayesinde kan gelir. Bunların ilki, sindirim sisteminin kanını karaciğere ulaştıran damardır ki buna ‘portal ven’ denir. Diğeri de aortadan gelen oksijeni yüksek kanı taşıyan atardamar yani ‘hepatik arter’dir. Ayrıca, karaciğere girip işlem gördükten sonra çıkarak kalbe dönen kanın taşındığı toplar damarlar vardır ve bunlara ‘hepatik venler’ denir. Karaciğer içinde damarlara benzer bir başka yapı daha vardır. Bunlar safra yollarıdır. Karaciğerin üretimi olan safranın karaciğerden barsağa taşınma görevi ‘ana safra yolu’na aittir. Kısacası, eskisinin çıkarılıp yenisinin takılması işlemi, yukarıda saydığımız damarlar ve safra yolunun tek tek bağlanıp kesilmesi ve tekrar yenileri ile karşı karşıya getirilip dikilerek birleştirilmesini gerektirir.

Herkesin damar ve safra yolu yapısı birbirinden farklı olduğundan, damarlarda çap uyumsuzlukları, pıhtı ile tıkanmış olma riski, damar duvarında yapısal bozukluklar, damarın kullanılamaz halde olması gibi ciddi sorunlarla her an karşılaşmak mümkündür. Bunlar yeni karaciğeri ve doğal olarak da hastayı riske sokan konulardır.

Canlıdan bir parça karaciğerin alınması nasıl mümkün oluyor?

Karaciğer, herbiri kendine ait atardamar, toplar damar ve safra yolu olan 8 parçadan oluşmuştur. Bebekler için tek bir parçası bile yetebilirken, erişkinlere nakil gerektiğinde 3 ya da 4 parçaya ihtiyaç vardır. 3 parça denilince sol karaciğerin, 4 parça denilince de sağ karaciğerin alınacağı anlaşılır.

Sağ karaciğer, toplam karaciğer hacminin %60-65’ini, sol karaciğer %35-40’ını, çocuklarda tercih edilen sol yan karaciğer parçası da %15-20’sini kaplar.

Bütün hesaplamaların ameliyattan önce yapıldığı bir süreçten sonra alıcıya gidecek ve vericide geride kalacak karaciğer parçalarının yaklaşık hacimleri bilinerek ameliyata başlanır. Alacak olan hasta 60 kg nin üzerinde ise genelde sağ karaciğer parçası, 60 kg nin altında ise sol karaciğer parçası tercih edilebilir.

Alınan karaciğer parçası gittiği yerde, kalan parça da kaldığı yerde 3-4 hafta sonra büyümüş ve boşluğu doldurmuş olarak bulunur. 

Bu ameliyat yaklaşık 2-3 saat sürmektedir. Genelde kan verilmesini gerektirmez. Yine de %0,2 olan ölüm riski vericiye çok iyi anlatılmalıdır.